Resultaten basisvarianten

Deze paragraaf geeft in eerste instantie een (kwalitatieve) beschrijving van de resultaten van de drie basisvarianten.

Hoewel de intensiteiten voor het gemotoriseerde verkeer in 2025 aanzienlijk zijn afgenomen ontstaan er knelpunten in de afwikkeling bij alle basisvarianten rond het vernieuwde Hofplein. De kiem (oorzaak) van de afwikkelingsproblemen op het Hofplein ontstaat aan de oostzijde ter hoogte van de op- en afritten van en naar Pompenburg. De voornaamste reden zijn de drukke fietsstromen waaraan het gemotoriseerde verkeer voorrang moet verlenen. Hierdoor ontstaan wachtrijen op Pompenburg, Coolsingel en Weena. Het verkeer vanaf de Schiekade heeft hiervan het minste last en kan daardoor goed doorrijden. Onderstaande afbeeldingen laten zien wat de gevolgen zijn voor het gemotoriseerde verkeer.

Twee andere knelpunten voor de verkeersafwikkeling liggen stroomafwaarts van het Hofplein. Het tweede knelpunt (zie onderstaande afbeelding) is het korte opstelvak op Weena tussen het Hofplein en het met verkeerslichten geregeld kruispunt bij Lijnbaan (VRI 12080). De wachtrij loopt (als gevolg van vele tramingrepen en voetgangersoversteekplaats) zodanig op dat het Hofplein geblokkeerd raakt. Op het moment dat het verkeerslicht groen wordt blijkt het niet altijd mogelijk dat het verkeer vlot kan afwikkelen. Gemotoriseerd verkeer dat op dat moment het Hofplein richting Weena verlaat moet voorrang verlenen aan fietsers en voetgangers. Hierdoor ontstaan dusdanige hiaten dat de wachtrij niet goed kan worden afgewikkeld. De (beperkte) lengte van het opstelvak (ongeveer 55 meter) vormt hierbij de voornaamste oorzaak.

Het derde knelpunt (zie onderstaande afbeelding) vormt de wachtrijen voor de verkeerslichten bij Haagseveer en Couwenburg. Vanwege de stagnatie van het verkeer naar het Hofplein kan het verkeer vanaf Haagseveer (naar het Hofplein) slecht afrijden. Dit leidt tot blokkade van het kruisingsvlak. Hier liggen ontruimingslussen die ervoor zorgen dat het verkeer richting Pompenburg wordt tegengehouden. Dit leidt (mede vanwege het korte opstelvak tussen Hofplein en dit kruispunt) tot wachtrijen op Pompenburg die terugslaan tot het Hofplein (en Coolsingel en Weena).

Onderstaande afbeeldingen geven het aantal voertuigverliesuren (VVU’s) weer van de basisvarianten afgezet tegen huidige situatie (V0). Eerst zijn de resultaten weergegeven van het trendmodel en daaronder van het transitiemodel.

Deze twee afbeeldingen behoeven de nodige toelichting. Dit is een opsomming van de VVU’s van alle modaliteiten, waarbij het gemotoriseerde verkeer de grootste invloed heeft op de hoogte van de VVU’s. Variant 0 (2020) heeft zo’n 40% meer (gemotoriseerd) verkeer dan de andere varianten, waardoor de VVU’s vanzelfsprekend hoger liggen dan V0 trend. Bij variant 0 (2025 trendmodel) heeft het Hofplein echter overcapaciteit aangezien er veel minder verkeer rijdt dan in huidige situatie.

De aantallen voetgangers zijn in variant 0 (2020 en 2025 trend) anders dan in de andere drie varianten, waardoor dit (hoewel erg beperkt in deze afbeeldingen) ook invloed heeft op de resultaten.

Desondanks zijn de volgende conclusies te trekken:

Met uitzondering van variant 3 in de avondspits leveren alle varianten minder VVU’s op dan de huidige situatie (V0 2020). De kanttekening is wel dat in de varianten 40% minder verkeer rijdt dan in V0 2020.
Van de drie basisvarianten van het vernieuwde Hofplein levert variant 2 de beste resultaten op gevolgd door variant 1 en daarna variant 3. Dit blijkt vooral tijdens de avondpits en zaterdagmiddag. Alleen in de dalperiode blijkt variant 2 iets minder te presteren. De oorzaak hiervan ligt op de Weena als gevolg van het weven naar één rijstrook.
De basisvarianten V1 en V3 blijken nog niet optimaal vormgegeven, waardoor de resultaten niet goed te vergelijken zijn.
Het trendmodel en het transitiemodel geeft geen duidelijk verschil in resultaten. Dit gaf aanleiding om alle subvarianten alleen voor het trendmodel door te rekenen.

Uit een vergelijking van de rijtijden voor het gemotoriseerde verkeer blijkt dat vooral in de avondspits de wachtrijen op de Coolsingel en (in mindere mate) Pompenburg bij variant 1 en (vooral) variant 3 groot zijn. Dit gaf aanleiding om een aantal aanpassingen aan de vormgeving door te voeren in V1 en V3.

Nadat simulaties V1A (vergroting afstand Hofplein – fietspad, wijziging locaties oversteekplaatsen voetgangers over Hofplein), en V3A (verlenging uitvoegstrook naar Pompenburg) zijn uitgevoerd blijkt dat variant 1 de minste VVU’s geeft, gevolgd door variant 2 en ten slotte variant 3 (zie onderstaande afbeeldingen).

Als meer in detail wordt ingezoomd blijkt dat V3A in de avondspits nog steeds lange wachtrijen laat zien op Pompenburg. Aangezien de aanpassingen positief uitpakken voor het verkeer vanaf Coolsingel blijkt dat de wachtrijen verschuiven naar de Weena.

In variant 2 blijkt het probleem het grootst te zijn in de dalperiode op de Weena. Dit wordt veroorzaakt door het weefgedrag als gevolg van het voorsorteren naar de rechterrijstrook om het Hofplein op te rijden. De gekozen rijstrookindeling blijkt niet gunstig te zijn, aangezien 96% van het verkeer tijdens de dalperiode de rechterrijstrook kiest en maar 4% de linkerrijstrook.

Positief effect fiets, tram en voetganger

Het nieuwe Hofplein levert voor de tram en de fietsers een positief effect op. De verliestijden geven inzicht in de vertraging die deze modaliteiten in de verschillende varianten opleveren. Hoewel er tussen de varianten onderling verschillen ontstaan blijkt dat de verliestijden in alle varianten duidelijk lager liggen dan de huidige vormgeving waarbij het Hofplein met verkeerslichten is geregeld. De effecten lopen op tot zo’n 30% vermindering van de verliestijden.

Het positieve effect voor de tram komt omdat de tram absolute prioriteit krijgt in tegenstelling tot de huidige situatie, waarbij de tram geen absolute prioriteit heeft. In de huidige situatie zijn de verkeerslichten op het Hofplein geregeld door middel van een halfstarre regeling. Hierin krijgt de tram beperkte ruimte om te kunnen realiseren.

In de huidige situatie hebben fietsers te maken met wachttijden voor de verkeerslichten.

Hoewel de nieuwe vormgeving voor voetgangers ook een positief effect geeft zijn de resultaten uit de simulaties niet representatief. De voetgangers zijn in variant V1, V2 en V3 namelijk anders gesimuleerd dan in V0. In het nieuwe Hofplein is gebruik gemaakt van VISWALK terwijl dat bij V0 niet het geval is. Echter is het wel zo dat aangenomen mag worden dat het effect positief uitpakt, omdat voetgangers overal voorrang krijgen, terwijl in de huidige situatie sprake is van stops voor de kruispunten met verkeerslichten.

Voor de (relevante) resultaten van alle simulaties van de basisvarianten wordt verwezen naar het dashboard in het iReport.